توسعه مالی، رانت منابع طبیعی و سرمایه فیزیکی در ایران: نفرین یا موهبت منابع؟

نفرین یا موهبت منابع؟ این مسأله‏ بیش از نیم قرن، سهم قابل توجهی از مباحث تئوریک و مطالعات کاربردی در کشورهای غنی از منابع را به خود اختصاص داده است. در واقع باید دانست که آیا بهره‏مندی از رانت منابع می‏تواند مشوق انباشت سرمایه فیزیکی باشد و آیا توسعه مالی می­تواند منجربه تحقق آن شود؟ این مقاله، با استفاده از تکنیک ARDL غلتان به آزمون اثر شاخص چندبُعدی و هفت شاخص تک‏بُعدی توسعه مالی بر نحوه اثرگذاری رانت منابع طبیعی بر سرمایه فیزیکی در ایران طی سال‏های 2014-1970 می‏پردازد. نتایج گویای آن است که با افزایش شاخص چندبُعدی و اکثر شاخص‏های تک‏بُعدی توسعه مالی، تأثیر رانت منابع بر سرمایه فیزیکی در کوتاه­مدت و در بلندمدت بهبود پیدا کرده است. لذا توسعه مالی باعث بالا رفتن ظرفیت جذب این منابع در اقتصاد شده و آسیب­پذیری اقتصاد ایران از نوسانات فروش منابع طبیعی را کاهش داده است. این نتایج مؤید لزوم تقویت سیستم مالی به منظور تبدیل سرمایه طبیعی به سرمایه­ فیزیکی است.